خودمراقبتی

اگر بگوییم که سبک زندگی مدرن سخت و پیچیده است، در واقع پیشرفت‌های متعددی که رخ داده است را دست‌کم گرفته‌ایم. همه ما می‌دانیم که زندگی‌هایمان پر از مسئولیت‌های گوناگون است، اما هیچ‌کس به ما نمی‌گوید که چطور از عهده این وظایف برآییم، چگونه فکر کنیم و انجام دهیم. چون فقط خودمان مسئول زندگی‌مان هستیم. اگر کسی در دنیا وجود داشته باشد که بتواند از ما مراقبت کند، این خود ما هستیم.

خودمراقبتی یعنی به جای اینکه وقت خود را صرف خوشگذرانی کنیم، تصمیم بگیریم کارهایی انجام دهیم که به رشد ما کمک کند و برایمان بهتر و تاثیرگذارتر باشد. با توجه به اینکه هر روز باید سخت تلاش کنیم، با مشغله‌های فراوان دست‌به گریبان باشیم تا از بقیه عقب نمانیم، از توجه به خود غافل می‌شویم. اینجاست که خودمراقبتی به یاری‌مان می‌شتابد تا تعادلی در همه ابعاد زندگی ایجاد کنیم، تا زندگی شادتری داشته باشیم.

چرا باید خودمراقبتی را جدی بگیریم؟

با مراقبت از خود احساس بهتری داریم و فعالیتها و مسئولیتهای روزانه خود را بهتر انجام می‌دهیم. اگر مسئولیت مراقبت از افراد دیگری هم به عهده ما باشد، رسیدگی به خود، عملکرد ما را در نگهداری از دیگران بهبود می‌بخشد.

نکته قابل توجه این است که با صرف زمان و هزینه کم می‌توانیم در زمانهای مختلف در طول روز خودمراقبتی داشته باشیم، با گوش دادن به یک پادکست، پختن شیرینی، کمی پیاده‌روی و کارهایی شبیه به اینها می‌توانیم لذت ببریم و روح و جسم خود را بازیابی کنیم.

خودمراقبتی و عزت نفس

کمی خود را رها کنیم و خود واقعی‌مان باشیم. به نظر دیگران کمتر اهمیت دهیم، بیش از اندازه روی یک مورد ( که بیشتر وقتها چندان مهم نیست) متمرکز نشویم و این‌گونه از خود مراقبت کنیم.

گاهی ما برای اینکه زندگی خود را ارتقا دهیم، به زندگی اطرافیان نگاه می‌کنیم و از آنها یاد می‌گیریم. اما باید مراقب باشیم که در دام مقایسه نیفتیم. مقایسه دائمی خود با دیگران باعث می‌شود که نه تنها از زندگی خود راضی نباشیم، بلکه کم‌کم این مسئله به نارضایتی از خویشتن منجر می‌شود.

ما به دلیل علاقه و صمیمیتی که با افراد خانواده و اطرافیان خود داریم، سعی می‌کنیم همه نیازهای آنها را برطرف کنیم؛ اما افراط در برآورده کردن خواسته‌های دیگران، تبدیل به وظیفه می‌شود و مهمتر از آن، حس ارزشمندی را از ما می‌گیرد و دیگر نیازهای خود را در اولویت قرار نمی‌دهیم.

خودمراقبتی و کسب آرامش

در پایان روز پس از انجام کارهای پراسترس، وقتی خسته‌ایم یا به خاطر چیزی دل‌شکسته هستیم، دوست داریم کارهایی انجام دهیم تا خود را از هیجانات منفی خالی کنیم و احساس بهتری داشته باشیم.

گاهی ما حتی باید کارهای معوقه را هم فراموش کنیم، چون چالشها و مسائل تمام‌شدنی نیستند. پس بهتر است به خود بپردازیم تا برای روزهای بعد، نیروی کافی برای حل مشکلاتِ پیش رو را داشته باشیم.

شیوه‌های آرامش یافتن برای هرکسی متفاوت است. بعضی وقتها فقط دراز کشیدن و تماشای تلویزیون می‌تواند ما را ز غوغای جهان فارغ کند و آرامش یابیم. می‌توانیم سری به باشگاه بزنیم، با دوستانمان قرار بگذاریم، یک قهوه بنوشیم و یا برای خود و خانواده یک شام خوشمزه درست کنیم.

خودمراقبتی و تفکر نقاد

به کارگیری تفکر نقاد از سلامت بدنی و روانی ما محافظت می‌کند. می‌توانیم باورهای خود را در مورد به تاخیر انداختن خودمراقبتی زیر سوال ببریم که آیا منطقی هستند یا خیر: الان باید رتبه شغلی بگیرم، الان باید فرزندم را بزرگ کنم، الان جوان هستم و حالا حالاها وقت دارم ….

با توجه به سرعت و رقابت در بدست آوردن موفقیت، با تحلیل آگاهانه اطلاعات و داده‌ها، بهترین تصمیمها را بگیریم: آیا به این همه عجله در کسب دستاوردها و مدالهای افتخار نیازی هست آن هم به بهای فرسوده شدن جسم و ذهن؟

چگونه از خود مراقبت کنیم؟

محور جسمی

• مصرف لبنیات، میوه و سبزی و پرهیز از غذاهای چرب و شور مثل فست‌فودها
• انجام فعالیتهای فیزیکی روزانه مثل پیاده‌روی، دوچرخه‌سواری و یوگا برای کاهش افسردگی و افزایش قدرت بدنی و تمرکز
• خواب و استراحت کافی بخصوص 6 تا 8 ساعت در شب
• رعایت بهداشت فردی و مسواک زدن حداقل یکبار در روز

محور روانی

• مدیریت استرس: استرس از محیط به ما وارد می‌شود و نمی‌توانیم ممانعت کنیم، اما می‌توانیم تاثیر آن را بر خود کنترل کنیم و تا حد زیادی از حملات قلبی و صدمات مغزی جلوگیری نماییم.

به طور مثال تلفن هوشمند جزء جدایی‌ناپذیر زندگی ما شده‌اند. بخش بزرگی از مراقبت از خود، تلاش برای کاهش زمان استفاده از تلفن هوشمند است. می‌توانیم اپلیکیشن‌های غیرضروری را حذف کنیم و گوشی را سر میز غذا نبریم.

• حضور در جمع خانواده و دوستان: باهم غذا خوردن یا تماشای یک فیلم در کنار خانواده خیلی خوب است، اما برای اینکه کیفیت اوقات باهم بودن را بالاببریم، باهم حرف بزنیم؛ از خاطرات گذشته بگوییم، درباره دغدغه‌هایمان صحبت کنیم، باهم بازی کنیم و در کارهای خانه مشارکت نماییم.

هرچه ارتباط‌مان عمیقتر باشد، لحظه حال را بهتر درک می‌کنیم و از بودن کنار همدیگر بیشتر لذت می‌بریم.

• با وجود وظایف زیاد و طاقت‌فرسایی که در طول روز باید به آنها بپردازیم، زمانی را به تنهایی اختصاص دهیم و کاری را فقط برای دل خود انجام دهیم؛ مثل یادگیری یک موسیقی یا انجام یک کار هنری.

این کار برای بازیابی انرژی و افزایش ظرفیت روانی بسیار مفید و موثر است.

فرجام سخن

ما انسانها تمام سعی‌مان این است که مراقب عزیزانمان باشیم تا آسایش و راحتی بیشتری داشته باشند. در این مسیر، فراموش می‌کنیم که خودمان هم به مراقبت نیاز داریم.

کنار گذاشتن بسیاری از باورها و رفتارهای غلط در مورد فداکاری برای دیگران، محترم شمردن خویشتن خویش و انجام کارهای کوچک اما معنادار باعث می‌شود که خود را بیشتر دوست بداریم و قدردان زحمات خود باشیم. همین الان یک کار کوچک خودمراقبتی انجام دهیم.

به خودمان بگوییم: “متشکرم”.

منابع برای مطالعه بیشتر

1. اسمیت، جنیفر. برگردان: انسیه غلامرضایی. اصول خودمراقبتی. (1402). انتشارات برگ و باد.
2. تحویل‌زاده، احسان. خود واقعی‌ات باش! (1398). انتشارات پارسیان البرز.
3. https://taaghche.com/book/128472/%DB%B2%DB%B1-%D9%86%DA%A9%D8%AA%D9%87-%D8%B7%D9%84%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%AE%D9%88%D8%AF-%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%82%D8%A8%D8%AA%DB%8C