فن بیان کودکان و نوجوانان

آیا زمان های زیادی را به تفکر در مورد این موضوع پرداخته اید که چرا فرزند شما نمی تواند در جمع های مختلف بخوبی صحبت کند؟

چرا در مواجه با افراد بزرگسال، خود را مخفی می کند و جواب سوالات دیگران را به آرامی می دهد یا اصلا جوابی نمی دهد! چرا بسیاری از کودکان در هنگام صحبت با دیگر افراد هم سن خود، به خشونت متوسل می شوند؟

چرا کودکان نمی توانند حرف دل خود را به خوبی بزنند؟ حتی گاهی هم پیش می آید که (البته این مواقع زیاد هستند) حرف دل خود را با شما بیان نمی کنند و سکوت پیشه می کنند!

برای پاسخ به این سوالات و حل این مشکل همراه ما باشید. با آموزش فن بیان کودکان و نوجوانان، می توانیم قهرمانانی برای آینده تربیت کنیم.

تعریف فن بیان کودکان چیست؟

به طور خلاصه فن بیان یعنی مهارت خوب صحبت کردن. حالا زمانی که صحبت از فن بیان در کودکان می‌شود، یعنی کودک یا فرزند شما بتواند متناسب با سن خودش، به دور از خجالت و شرمساری، با مهارت بالا، در یک جمع صحبت کند.

به تعریف دیگر، کودکی که فن بیان بالایی دارد، بدون خجالت، استرس و ترس در یک جمع صحبت می‌کند و نحوه صحبت کردنش با ادای کامل کلمات، عبارت‌ها، جملات و حروف همراه است.

اهمیت فن بیان در کودکان

کودکان و نوجوانان امروز در اصل همان افرادی هستند که قرار است فردای جامعه به دست آنها رقم بخورد و در مدت زمان نه چندان دور به عنوان یک فرد فعال در جامعه حضور پیدا کنند. به همین علت است که والدین امروزه مرتب در پیگیری این موضوع هستند که با روش های مختلف بتوانند کاری کنند کودک آن ها خوب صحبت کند و فن بیان خوبی داشته باشد.

اهمیت فن بیان در کودکان همین بس که هر چقدر آموزش از سن و سال پایین تر و کمتری شروع شود، به مراتب در سنین بزرگسالی نتایج بهتر و قوی‌تری را با خود همراه خواهد داشت.

به همین دلیل است که توصیه می‌کنیم از همان سنین کودکی پیگیر این مسئله باشید که مهارت های مختلف موفقیت را به کودکان خود بیاموزید و آنها را در وجودشان تقویت کنید. یادگیری و تمرین تکنیک های فن بیان برای آن ها بدون شک یکی از اصلی ترین این مهارت هاست که قرار است در این مقاله به طور کامل و مفصل به آن بپردازیم و راههای تقویت فن بیان در کودکان را برایتان بیان کنیم.

عوامل تاثیرگذار در کاهش فن بیان کودکان

حتما در جمع‌هایی حضور داشته‌اید که کودکان به خوبی و بدون خجالت و ترس صحبت کرده و شما را شگفت‌زده کرده‌اند. این مهارت تا حدودی ذاتی است اما به راحتی می‌توان با توجه به چند عامل مهم در تقویت آن به کودکان کمک کرد.

1-            نقش خانواده

خانواده نقش مهمی در ایجاد و حفظ مهارت فن بیان در کودک دارد. زیرا اعضای خانواده اولین افرادی هستند که زمانی‌که کودک شروع به صحبت می‌کند در کنار او حضور داشته و او را به صحبت کردن و ادای درست کلمات تشویق می‌کنند.

نقش پررنگ خانواده زمانی مشخص می‌شود که افراد به چند نکته توجه نداشته باشند. این نکات عبارتند از:

• زمانی‌که کودک کلمه‌ای را به اشتباه بیان می‌کند به او بخندند و کلمه را مانند او تکرار کنند. تمسخر کودک باعث می‌شود تا به مرور زمان کمتر صحبت کند و گوشه‌گیر شود.
• اگر کودک شما لکنت زبان دارد و یا حروف را به درستی ادا نمی‌کند، در مقابل او واکنش تند و زننده‌ای از خودتان نشان ندهید و تنها با صبوری به فکر راه درمان آن به شیوه‌ای اصولی باشید. اگر حساسیتی بیش از اندازه در رابطه با این موضوع از خود نشان دهید، کودک را سرخورده و تحقیر خواهید کرد.
• به اجبار، کودک خود را وادار نکنید تا در هر جمعی صحبت کند.
• تنها در خانه به کودک خود آموزش دهید که در مواجهه با دیگران چه بگوید و چگونه رفتار کند. در مقابل دیگران به او نگویید که چه کلماتی را تکرار کند. این کار قدرت تفکر را از کودک شما سلب می‌کند.

والدین باید بیش از هر کس دیگری به این نکات اهمیت دهند و حتی اجازه ندهند تا دیگران در مواجهه با کودکان‌شان به این نکات بی‌توجه باشند

2-         اعتماد به نفس

یکی دیگر از مهم‌ترین عوامل این است که کودکان اعتماد به نفس کافی برای صحبت کردن داشته باشند.

• شما باید بدانید که تحقیر کردن، مورد تمسخر قرار دادن، ساکت کردن و دعوا کردن با کودکان در حین حرف زدن باعث می‌شود تا اعتماد به نفس‌شان به شکل قابل‌توجهی کاهش پیدا کند.

برای تقویت این ویژگی:

• کودک‌تان را به صحبت کردن تشویق کنید.
• علایق‌ش را بشناسید و در این مورد با او صحبت کنید.
• برای خوب صحبت کردن و ادای صحیح کلمات به کودک‌‌تان پاداش دهید.
• توانایی‌ها و استعدادهای کودک خود را بشناسید تا از آن‌ها توقعات بی‌جا نداشته باشید.
• و از همه مهم‌تر به کودک خود برچسب‌ نزنید. به این معنی که به او نگویید تو در یادگیری خنگ هستی، صدای خوبی نداری.

به افزایش اعتماد به نفس در کودکان خود اهمیت زیادی بدهید تا بتوانند در آینده به موفقیت‌های چشم‌گیری دست پیدا کنند و در انجام کارهای‌شان جرات و جسارت کافی داشته باشند.

3-       عزت نفس

عزت نفس در کودکان به این معنی است که آن‌ها خود را تا چه اندازه دوست داشته باشند. این ویژگی تنها به رفتارهای والدین و اطرافیان کودک بستگی دارد. زیرا افراد در دوران کودکی از عزت نفس بالایی برخوردار هستند و اطرافیان با رفتارهای‌شان باعث تقویت و یا کاهش این ویژگی می‌شوند.

اگر مدام از کودک خود در هنگام انجام کارهایش ایراد بگیرید و به خواسته‌ها و علایقش اهمیتی ندهید، عزت نفس او را از بین خواهید برد.

این اتفاق باعث می‌شود تا کودک شما نتواند به خوبی با دیگران ارتباط برقرار کند، خودباوری و خودآگاهی نداشته باشد و… .

برای پرورش عزت نفس:

• به کودک خود عشق بدهید و او را همان‌طور که هست دوست داشته باشید.
• تجربه‌های شیرینی برای کودک خود خلق کنید.
• با او دوست باشید و برای همراهی با او زمان بگذارید.
• به او ثابت کنید که برای شما از هر فرد دیگری ارزشمندتر است.
• او را با دیگران مقایسه نکنید.

4-         استرس

وجود استرس و اضطراب در کودکان نیز توانایی‌شان را در صحبت کردن، کاهش می‌دهد. زیرا آن‌ها همیشه استرس دارند که کلمات را به اشتباه بیان کنند، حرفی بزنند که مورد سرزنش قرار بگیرند، دیگران آن‌ها را مورد تمسخر و یا تحقیر قرار دهند و… .

وجود استرس در کودکان نیز به رفتارها والدین و اطرافیان مربوط می‌شود.

تمریناتی برای تقویت مهارت فن بیان کودکان

تمرین ۳ تایی!

در این تمرین فن بیان در کودکان، شما سه کلمه را برای فرزند خود می نویسید و از او می خواهید که در مورد این سه کلمه حدود سه دقیقه صحبت کند. به او ۵ دقیقه فرصت دهید تا در مورد این سه کلمه فکر کند و یک داستان، خاطره و یا یک صحبت در مورد شباهت های این سه کلمه بیان کند. از او بخواهید که در مرحله اول، صحبت خود را روی کاغذ بنویسد که این امر کمک بسیاری به تقویت مهارت کلامی او خواهد کرد.

مثلا در مورد سه کلمه : توپ، دیوار، لامپ هراز چند گاهی این تمرین را با عنوان یک بازی با کودک دلبندتان انجام دهید. قطعا بعد از تکرار و ممارست در این تمرین، در روزهای بعد پیشرفت و مهارت خوب فرزندتان رو نسبت به روز اول متوجه خواهید شد.

تمرین به کمک رادیو

یکی از موج های رادیو را انتخاب کنید به صحبت های گوینده توجه کنید و بعد از ۲ دقیقه رادیو را قطع کنید، حالا از فرزند خود بخواهید که صحبت های گوینده را ادامه دهد.

در مراحل اولیه شما باید بتوانید به فرزند خود کمک کنید که صحبت در مورد چه چیزی بود و اینکه صحبت های بعدی چه چیزی می تواند باشد. این تمرین شاید به ظاهر تمرین سختی باشد ولی اگر به مرور با فرزند خود این تمرین را انجام دهید، می توانید براحتی بعد از گذشت زمانی مشخص، هوش کلامی او را به شدت تقویت کنید.

این تمرین فن بیان در کودکان کمک می کند علاوه بر اینکه به صحبت های دیگران خوب گوش دهد و توجه به صحبت های دیگران داشته باشد و مهارت گوش دادن موثر خود را افزایش دهد، کمک میکند تا در صحبت های خود حرف کم نیاورد.

تمرین تلفن بازی برای افزایش مهارت فن بیان در کودکان

در این تمرین خود شما نقش مهمی را ایفا می کنید. با یکی از اقوام خود تماس بگیرید و احوال پرسی کنید و بعد گوشی تلفن را به فرزند خود بدهید تا او هم با فرد مورد نظر صحبت کند. می توانید هر روز این کار را انجام دهید و به مدت ۱ دقیقه از فرزند خود بخواهید که این کار را انجام دهد.

در این تمرین فن بیان در کودکان، باید همراه فرزند خود باشید و او را در گفتار و کلمات یاری دهید. همراهی شما در افزایش مهارت سخنوری و فن بیان در کودکان و نوجوانان، بسیار موثر خواهد بود.

این کار سبب می شود علاوه بر افزایش آداب معاشرت و نحوه احوال پرسی، مهارت کلامی و فن بیان در کودکان هم افزایش یابد.

تمرین داستان گویی به شیوه پاس کاری

در این تمرین فن بیان در کودکان، باید حداقل ۳ نفر در کنار هم باشند تا این تمرین حس و حال خوبی را به همه افراد شرکت کننده بدهد. مثلا شما، همسرتان و فرزندتان. این تمرین را با یک توپ کوچک انجام دهید تا هیجان بیشتر شود! شما یک داستان را شروع می کنید که میتواند در مورد رفتن به پارک یا باغ وحش باشد.

اینجا از یک داستان فرضی استفاده کنید. داستان را شروع کنید و کمی که داستان را بیان کردید توپ را به سمت فرزند خود بیندازید  تا او ادامه دهد ( البته قبل بازی بیان کنید که با پرتاب توپ باید داستان ادامه یابد). باید داستان را به همان ترتیب ادامه دهد و موضوع را تغییر هم ندهد. اگر نتوانست یا موضوع را تغییر داد به او کمک کنید تا روند درست داستان را  طی کند. بعد از گذشت مدت کوتاهی از او بخواهید که توپ را به سمت فرد دیگری پرتاب کند تا داستان را ادامه دهد. این  بازی سبب افزایش هیجان افراد شرکت کننده خواهد شد و مغز آنها بسیار ورزیده خواهد شد و سبب افزایش مهارت های کلامی آنها خواهد شد.

این تمرینات بسیار به افزایش هوش کلامی و فن بیان کودکان دلنبدتان کمک خواهد کرد و همچنین به او کمک می کند تا از تمام کلماتی که بلد هست استفاده کند و در ارتباطات کلامی خود حرف کم نیاورد.

اما این که کلمات مناسب را در جای مناسب استفاده کند و قدرت کلام و تن صدایش خوب باشد، به مبحث مهارت کلامی بر می گردد که در ادامه در این باره صحبت خواهیم کرد. تمرینات فن بیان کودکان می تواند سبب توانمند شدن و اثرگذارتر شدن فرزند دلبند شما شود. این تمرینات را جدی بگیرید. البته اگر موفقیت فرزندتان برای شما مهم است!

تاثیرات مهم پدر و مادر بر فن بیان کودکان

الف) والدین الگوی فرزندان هستند

شما پدر و مادر عزیز اصلی ترین الگوی فرزندان خود هستید. شما می‌توانید با رفتار خود بهترین آموزش ها را در اختیار کودکان خود قرار دهید و یا بالعکس می‌توانید به طور کامل موجب تخریب شخصیت او شوید. در مبحث زبان بدن نیز شما می‌توانید همان طور عمل کنید.

به عنوان مثال زمانی که از دست کودک خود عصبانی هستید، می‌توانید با حالت چهره خود این موضوع را به او بفهمانید و یا هنگامی که دارید با او صحبت می‌کنید، در چشمان او نگاه کنید و به او توجه نشان دهید. در مقابل او صاف بایستید و مدام تکان نخورید. تمامی این‌ها موجب می‌شود که او نیز سعی کند رفتار و حرکات شما را کپی برداری کند و آنها را در کارهای خود پیاده کند.

ب) از کتاب ها کمک بگیرید

برای این موضوع از کتاب ها کمک بگیرید و از آنها استفاده کنید. بدون شک کتاب هایی وجود دارند که می‌توانند به شما کمک کنند تا زبان بدن را به کودک خود به درستی بیاموزید.

ممکن است کتاب های مناسب سن این کودکان نیز در بازار وجود داشته باشند. بنابراین از آنها کمک بگیرید تا بتوانید در این حوزه به بهترین شکل عمل کنید.

می‌توانید تصاویر کتاب های زبان بدن را به کودکان خود نشان دهید و به آنها توضیح دهید که این تصویر به چه دلیل به این شکل طراحی شده و نشان دهنده چه نوع احساسی است. به این ترتیب کودک شما نیز از آن تصویر کپی برداری خواهد کرد و قطعاً سعی می‌کند حرکات او را اجرا کند.

معرفی کتاب فن بیان کودکان و نوجوانان

با استفاده از کتاب چگونه فرزندی خوش سخن داشته باشیم؟  می‌توان کودکان موفقی را تربیت کنید که بتوانند به خوبی در جامعه حضور پیدا کنند و ایده های خودشان را مطرح کنند.

معرفی یک کتاب خوب دیگر

البته این یک کتاب فن بیان کودکان نیست اما با توجه به اینکه فن بیان شما روی بیان کودک‌تان تاثیرگذار است، گفتم شاید بهتر باشد این کتاب فوق‌العاده را هم معرفی کنم تا از مطالبش برای خودتان استفاده کنید.

نویسنده این کتاب، دیل کارنگی نویسنده کتاب موفق آیین دوست یابی است…

منابع برای مطالعه بیشتر

1. https://ahmadfazeli.com/%D9%81%D9%86-%D8%A8%DB%8C%D8%A7%D9%86-%DA%A9%D9%88%D8%AF%DA%A9%D8%A7%D9%86-%D9%86%D9%88%D8%AC%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%86/
2. https://www.bishtarazyek.com/%D9%81%D9%86-%D8%A8%DB%8C%D8%A7%D9%86-%DA%A9%D9%88%D8%AF%DA%A9%D8%A7%D9%86/
3. https://www.ketabrah.ir/%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%D9%85%D9%87%D8%A7%D8%B1%D8%AA-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%81%D9%86-%D8%A8%DB%8C%D8%A7%D9%86-%DA%A9%D9%88%D8%AF%DA%A9-%D9%88-%D9%86%D9%88%D8%AC%D9%88%D8%A7%D9%86-%DA%86%DA%AF%D9%88%D9%86%D9%87-%D9%81%D8%B1%D8%B2%D9%86%D8%AF%DB%8C-%D8%AE%D9%88%D8%B4-%D8%B3%D8%AE%D9%86-%D8%AF%D8%A7%D8%B4%D8%AA%D9%87-%D8%A8%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%85/book/46001
4. https://mostafaee.com/portfolio/childrens-expression-technique/